AYÇİÇEĞİNİN TARİHÇESİ

İlk kaynaklar ayçiçeği bitkisinin köklerinin PERU olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte yakın zamanda yapılan araştırmalar ayçiçeğinin muhtemelen Meksikanın kuzeyinden ve kuzeybatı Amerikadan gelmiş olabileceğini göstermektedir.Ayçiçeğinin avrupaya nasıl getirildiği konusundaki görüş ve fikirler farklıdır. Bazı otoriteler İspanyolların bazı otoritelerde İngiliz ve Fransızların geriye dönüşlerinde getirdikleri bitkilerin tohumları olduğunu kabul eder.

Kuzey Amerikanın keşfinden önce ayçiçeği bitkisinin ürünleri doğal bir yiyecek gibi kullanılıyordu. Birçok yerlinin ifadelerine göre bitkinin besin değeri biliniyordu ama danelerinden nasıl yağ çıkarabileceklerini bilmiyorlardı.Otoritelerden öğrenildiğine göre bir grup yerlinin ayçiçeğinin tabla ve köklerinin tıbbi amaçlarla kullandığını danelerinden nasıl yağ çıkarıldığını bildikleri halde onu besin maddesi olarak değilde saçlarını ve derilerini yağlamada kullandıklarını belirtmişlerdir.

Kaynaklar ayçiçeğinin 250 yıl öncesine kadar Avrupada süsbitkisi olarak ekildiğini göstermektedir. Ayçiçeği yağı 1716 yılından önce endüsttiriel amaçlar için hammadde kaynağı olarak boya sanayii ve tabaklamada kullanılmıştır.Patentide İngiliz BUMYAN’a aittir.Gerçekte ayçiçeği bitkisi ancak 16. Yüzyıl ortalarında avrupa içlerine tanıtılabilmiştir.Diğer taraftan Rusyada bir tarım ürünü olarak ekilebilmesi için ikibuçuk yüzyıl geçmesi gerekmiştir.Bunu müteakip ayçiçeği tarımı Güney Doğu Avrupaya değin hızla yayılmış 20. Yüzyılın ilk on yılına kadarda ekiliş alanı olarak 1.000.000 hektar olarak tarım altına alınmıştır.

Fakat ikinci dünya savaşından sonra ayçiçeğinin ekonomik önemi bütün dünyaca fark ve kabul edilmiştir. Bunun ardından yağ oranı yüksek,yemeklik kalitesi ve rafinerisi iyi,besleyici değeri olan kaliteli yağ için fiziksel ve kiyasal amaçlı çalışmalar yapılmıştır.

Toplam bitkisel yağ üretimi 1960 yılında 18.000.000 ton iken,1979 yılında 29.900.000 tona çıkmıştır. Buda %66 oranında bir yağ üretimi artışı demektir.Fakat bu zaman içersinde hayvansal yağ üretimi artışı ancak %25 oranında yükselme gösterbilmiştir.

Şuanda ayçiçeği yağı dünyadaki bitkisel yağ üretiminin %16-18 ni karşılar.1965 te ayçiçeği yağ üretimi,pamuk yağı üretimini,1967 yılındaki yağ üretimiylede yer fıstığı yağ üretimini geçmiştir.Bugün ayçiçeği bitkisel yağ üretimi kaynağı bakımından Soya fasulyesinden sonra dünyada 2.sırada gelir.

Ülkemizde de ayçiçeği üretimi yaklaşık 50-60 yıldan beri yapılmakta olup.Bulgaristan göçmenleri tarafından getirilen ayçiçeği,özellikle Trakya bölgesindeki yağ ihtiyacını karşılamak amacıyle 1949-50 yıllarından sonra süratle yayılmaya başlamış ve belirli iniş çıkışlardan sonra ülkemiz 1980 yılı istatistiklerine göre dünya yağ üretiminde 5. Sıraya yükselmiştir.

Ayçiçeğinin asıl ürünü yağdır.Ayçiçeğinden elde edilen yağ sıvı yemeklik yağı olarak hemde margarin yağı olarak büyük değer taşımaktadır. Ayrıca yağı çıkarıldıktan sonra geri kalan küspeside ortalama %30-40 oranında protein içermesi nedeniyle çok değerli bir hayvan yemidir.Sapı sellüloz sanayiinde,çiçeği tıpta,kabuğu ise boya sanayiinde kullanılmaktadır.